İnsan beyninin sırlarla dolu dünyasına bir yenisi daha eklendi. İspanya’da gerçekleştirilen çığır açan bir araştırma, maraton koşucularının beyinlerinin, uzun süreli fiziksel efor sırasında enerji ihtiyacını karşılamak için alışılmadık bir strateji geliştirdiğini gün yüzüne çıkardı.
Bilim insanları, bu keşfin dayanıklılık sporlarının beyin üzerindeki etkilerini anlamada devrim yaratabileceğini söyledi.
Madrid’deki Complutense Üniversitesi’nden nörolog Dr. Carmen Fernández liderliğinde yürütülen çalışma, maraton koşucularının beyinlerini mercek altına aldı.
Araştırmada, 10 şehir ve dağ maratonu koşucusunun beyin taramaları, koşudan önce, hemen sonra, bir hafta sonra ve iki ay sonra olmak üzere dört farklı aşamada incelendi.
Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) teknolojisiyle elde edilen veriler, şaşırtıcı bir gerçeği ortaya koydu.
Maraton sırasında beyindeki miyelin seviyelerinde belirgin bir azalma yaşandı.
Miyelin, sinir hücrelerini koruyan ve beyindeki bilgi akışını hızlandıran yağ bazlı bir yapı.
Normalde bu yapının enerji kaynağı olarak kullanılması beklenmezken, araştırma, aşırı fiziksel yüklenmelerde beynin miyelini bir tür “yedek yakıt” gibi devreye soktuğunu gösterdi.
Dr. Fernández, “Bu, beynin hayatta kalma mekanizmasının inanılmaz bir örneği. Maraton gibi zorlu bir etkinlikte, enerji tükenirken beyin kendi kaynaklarını feda ederek koşucuyu ayakta tutuyor” dedi.
Beyin Sınırları Zorluyor Araştırmaya göre, miyelin kaybı özellikle motor koordinasyon ve duygusal dengeyle ilişkili beyin bölgelerinde yoğunlaştırdı.
Koşudan hemen sonra gözlemlenen bu düşüş, zamanla toparlanıyor ancak tam normale dönüş iki ayı bulabildi.
ABD’deki Stanford Üniversitesi’nden nörobilim uzmanı Prof. Andrew Huberman, bu bulguları “çığır açıcı” olarak nitelendirdi.
Huberman, “Beynin bu adaptasyonu, dayanıklılık sporcularının ‘duvara çarpma’ dediği o kritik anı açıklayabilir. Enerji arayışı, sinir sistemini geçici olarak yeniden şekillendiriyor” yorumunda bulundu.
Araştırmacılar, miyelin kaybının bilişsel veya davranışsal sonuçlar doğurup doğurmadığını henüz netleştiremedi.
İngiltere’deki Oxford Üniversitesi’nden spor fizyolojisi uzmanı Dr. Sarah Thompson, “Bu durum, beynin olağanüstü bir esneklik sergilediğini gösteriyor. Maraton koşucuları, sadece kaslarıyla değil, sinir sistemleriyle de sınırları zorluyor” diyerek konuya dikkat çekti.
Dayanıklılık Sporlarına Yeni Bir Bakış Bilim dünyası, bu keşfin dayanıklılık sporlarına hazırlık ve iyileşme süreçlerini yeniden tanımlayabileceğini düşündü.
Dr. Fernández’in ekibi, miyelin değişimlerinin sporcuların performansını nasıl etkilediğini anlamak için daha geniş çaplı araştırmalar planladı. Bu bulgular, beyin sağlığı ve enerji metabolizması üzerine çalışan uzmanlar için de yeni bir araştırma alanı açabildi.
Uluslararası Spor Bilimleri Derneği’nden Dr. Michael Berger ise, “Maraton koşucularının beyni, insan fizyolojisinin sınırlarını anlamak için eşsiz bir laboratuvar sunuyor. Bu, sadece sporcuları değil, nörolojik dayanıklılık üzerine çalışan herkesi ilgilendiriyor” diyerek çalışmanın evrensel önemine vurgu yaptı.
Maratonun yalnızca bir fiziksel mücadele olmadığı, aynı zamanda beynin hayatta kalma sanatını sergilediği bir arena olduğu bir kez daha kanıtlandı.
Bilim insanları, bu gizemli organın dayanıklılık karşısındaki tepkilerini çözmeye devam ederken, koşucuların attığı her adım, insan potansiyelinin sınırlarını bir kez daha sorgulattı.
